Sensitive Periods ช่วงรับรู้ไวของเด็ก ที่ผู้ใหญ่ควรส่งเสริม

Sensitive Period หรือช่วงรับรู้ไว คือช่วงวัยที่สำคัญในการดึงพรสวรรค์ของเด็กออกมาและเป็นรากฐานที่จะอยู่ไปตลอดชีวิต​

      ภาพถ่ายโดย Alexey Makhinko จาก Pexels

ในการเจริญเติบโตของเด็กจะมีช่วงวัยที่เหมาะสมแห่งการพัฒนาความสามารถต่างๆ เช่น การออกกำลัง ภาษา และการนับจำนวน เด็กจะมีความสนใจในเรื่องใดเรื่องหนึ่งอย่างรุนแรงและจดจ่อทำเรื่องนั้นซ้ำแล้วซ้ำเล่า ในการสอนแบบมอนเตสซอรี่ เราเรียกช่วงนี้ว่า“ช่วงรับรู้ไว"

ขึ้นชื่อว่า “ช่วง" อะไรก็ตาม ย่อมมีจุดเริ่มและจุดจบ ช่วงรับรู้ไวคือช่วงระยะ 6 ขวบแรก โดยเฉพาะช่วง 3 ขวบแรกจะเป็นช่วงรับรู้ไวต่อพัฒนาการที่จะสร้างรากฐานของนิสัยและชีวิตในอนาคตมากที่สุด เมื่อหมดช่วงรับรู้ไวแล้วเด็กจะไม่ค่อยถูกกระตุ้นอย่างรุนแรงให้อยากทำอะไรเอง ต่อให้ทำเรื่องที่เคยทำเขาก็ไม่ดีใจกับมันอีกแล้ว

ช่วงรับรู้ไวถูกค้นพบโดยนักชีววิทยาชื่อ เดอ ฟรีส์ (Hugo de Vries)​ ในการสอนแบบมอนเตสซอรี่ เราเชื่อว่าเด็กทุกคนจะมีช่วงเวลาที่เหมาะสมแก่การพัฒนาความสามารถ ซึ่งถูกเตรียมไว้ตั้งแต่เกิดและมีแค่ตัวเด็กเท่านั้นที่เข้าใจ

แล้วเด็กจะพัฒนาความสามารถที่มีอยู่แล้วภายในช่วงรับรู้ไวอย่างไรล่ะ? 


อย่างแรกเลยคือพัฒนาผ่านการเล่นทั่วไป เด็กๆจะเรียนรู้ทักษะการเคลื่อนไหวร่างกายหรือการสื่อสารกับคนผ่านการเล่นที่หลากหลาย

ยกตัวอย่างเช่น ของเล่นที่ให้เด็กดึงเชือกจะทำให้เด็กได้เรียนรู้ทักษะการใช้มือจับและดึง การเล่นของเล่นที่มีเสียงดังออกมาพร้อมกับร้องเพลงไปกับคุณพ่อคุณแม่ก็ช่วยให้เด็กเรียนรู้การจับจังหวะ ช่วยเพิ่มความสามารถในการสื่อสารและการแสดงอารมณ์ทางสีหน้า

นอกจากนี้การมีประสบการณ์และการเล่นที่หลากหลายจะทำให้เครือข่ายเซลล์ประสาทเชื่อมโยงกัน จึงช่วยดึงความสามารถทางสติปัญญาออกมาด้วย การที่ช่วงเวลาซึ่งเครือข่ายเซลล์ประสาทเชื่อมโยงกัน ทับซ้อนกับช่วงรับรู้ไว รวมถึงการมีประสบการณ์และการเล่นที่หลากหลายจะช่วยส่งเสริมให้สมองของเด็กมีพัฒนาการ

                        ภาพถ่ายโดย  Pixabay

เด็กทารกอาจร้องไห้ได้ด้วยหลายสาเหตุ เช่น “หิว” “ง่วง” “อยากเปลี่ยนผ้าอ้อม” “เหงา” พ่อแม่หลายคนคิดว่า“ถ้าลูกร้องไห้ต้องรีบอุ้ม” เพราะในหนังสือแนะนำการเลี้ยงลูกก็มักเขียนไว้อย่างนั้น แต่จริงๆ แล้วเวลาที่เด็กร้องไห้เพราะ “อยากเล่นอีก” ก็มีไม่น้อยเช่นกัน

บางครั้งเด็กทารกร้องไห้เพราะเราเก็บของเล่น ที่จริงเป็นเพราะเด็กกำลังหมกมุ่นกับของเล่นและอยากพัฒนาทักษะของตัวเอง บ่อยครั้งที่เราไม่รู้ว่าเด็กทารกร้องไห้เพราะอะไร แต่พอยื่นของเล่นให้ก็หยุดร้องทันทีแล้วหันไปจดจ่อกับการเล่น 

                        ภาพถ่ายโดย Pixabay

ในช่วงรับรู้ไวนี้สิ่งที่จะเห็นได้ชัดในตัวเด็กก็คือ สภาวะลื่นไหล (Flow) เด็กจะยื่นมือหาของเล่น จดจ่อกับมันเงียบๆคนเดียว แล้วทำสิ่งเดิมซ้ำไปมา เมื่อเล่นจนพอใจแล้วเด็กจะยิ้มกว้างให้เห็น

เด็กที่อยู่ในสภาวะลื่นไหลเช่นนี้ ให้เข้าใจว่านี่คือช่วงรับรู้ไว และจงพยายามสนับสนุนให้ลูกได้จดจ่อกับสิ่งนั้นมากๆ

ทันทีเมื่อพ่อแม่รู้จักช่วงรับรู้ไว จะเข้าใจว่าทำไมลูกเราเป็นเด็กซนและร้องไห้แบบไร้เหตุผล คุณจะไม่ใช่พ่อแม่คนที่เอาแต่ดุและฉวยข้าวของจากลูกอีกต่อไป การเลี้ยงลูกจะเป็นเรื่องน่าสนใจอย่างยิ่ง ทัศนคติเกี่ยวกับการเลี้ยงลูกก็จะเปลี่ยนไปมากเช่นกัน

Daddy ปรารถนาที่จะให้เด็กเติบโตและมีพัฒนาการผ่านการเล่นหรือใช้ของเล่นที่หลากหลาย​ คุณพ่อคุณแม่สามารถเลือกหาของเล่นที่เหมาะสมกับพัฒนาการและความสนใจของลูกได้ที่นี่

ความคิดเห็น

แสดงความคิดเห็น

โพสต์ยอดนิยมจากบล็อกนี้

การสอนแบบมอนเตสซอรี่

รูปภาพ
การสอนแบบมอนเตสซอรี่       ภาพถ่ายโดย RODNAE Productions จาก Pexels   ทฤษฎีมอนเตสซอรี่ เกิดขึ้นจากแนวความคิดของ มาเรีย มอนเตสซอรี่ (Maria Montessori)แพทย์หญิงชาวอิตาลี และต่อมา ทฤษฎีนี้ได้ถูกเผยแพร่ไปทั่วโลก พื้นฐานของการเรียน การสอนแบบมอนเตสซอรี่ คือ "เด็กทุกคนเกิดมาพร้อมความสามารถที่จะเติบโตและพัฒนาได้ด้วยตัวเอง ผู้ใหญ่ (พ่อแม่หรือครู) มีหน้าที่ให้ความร่วมมือ ให้อิสระ และสนับสนุนกิจกรรมต่างๆที่ช่วยให้เด็กพัฒนาตนเองได้" การสอนแบบมอนเตสซอรี่ อาจจะฟังเข้าใจยากอยู่สักหน่อย Daddy จะขอยกตัวอย่าง เรื่องที่แสดงให้เห็นถึงพื้นฐานของการเรียนการสอนแบบนี้               ภาพถ่ายโดย Naomi Shi จาก Pexels     ประสบการณ์จากการได้เห็น โรงเรียนแบบมอนเตสซอรี่ ที่ใช้ การสอนแบบมอนเตสซอรี่  ตอนนั้นมีเด็กคนหนึ่งเทน้ำในแก้วเล่นจนหก เมื่อเห็นดังนั้นสิ่งแรกที่คุณครูทำไม่ใช่เข้าไปต่อว่าเด็ก แต่เขาพูดกับเด็กว่า "ไปหยิบผ้าขี้ริ้วด้วยกันนะ" แล้วจึงพาเด็กเดินไปหยิบผ้าขี้ริ้ว ทั้งยังช่วยเช็ดพื้นและซักผ้าขี้ริ้วด้วยกัน คุณครูไม่ได้มองว่าเค้าเป็น เด็กซน คุณครูพูดกับผู้ปกครองว
อ่านเพิ่มเติม

ลูกติดเล่นไม่ยอมเลิก ทำอย่างไรดี?

รูปภาพ
เคล็ดลับให้ลูกกำหนดเวลาเลิกเอง                 ภาพถ่ายโดย cottonbro studio เวลาลูกจดจ่อกับของเล่น ติดเล่นไม่ยอมเลิก ไม่มีวี่แววว่าจะเก็บสักที การเล่นของเด็ก แบบนี้ถ้าอยู่ที่บ้านให้รอจนลูกเล่นจนเสร็จ อย่าให้เลิกเล่นในทันที เด็กมีความรู้สึกที่เรียกว่า “อยากทำจนเสร็จ” อยู่ในตัวเอง มีหลายครั้งเวลาถึงจุดที่ตัวเองพอใจว่าทำเสร็จแล้ว เขาจะเก็บของเอง แต่ถ้าเป็นกรณีที่รอไม่ได้หรืออยู่นอกบ้านแล้วติดเล่นไม่ยอมเลิก หนึ่งในวิธีให้ลูกเลิกเล่นที่ทำให้ลูกยอมกำหนดเวลาเลิกเอง ก็คือ คุณพ่อคุณแม่ต้องแสดงความเข้าอกเข้าใจลูกอย่างเต็มที่  ถ้าลูกบอกว่า “ไม่เอา! ไม่อยากกลับ!”         ภาพถ่ายโดย Tara Winstead จาก Pexels ให้รีบแสดงความเข้าใจความรู้สึกของลูกอย่างเต็มที่ เช่นบอกว่า “งั้นหรือจ๊ะ ไม่อยากกลับเนอะ ก็มันสนุกนี่นะ” หลังจากแสดงความเข้าอกเข้าใจแล้ว ให้ใช้วิธีเว้นจังหวะเล็กน้อย หลังจากนั้นให้บอกเหตุผลที่ต้องรีบกลับบ้านให้ชัดเจน เช่น “แต่ว่านะ แม่ต้องรีบกลับไปทำกับข้าวน่ะสิ” ลูกก็จะตั้งใจฟัง เพราะเป็นการสร้าง “ช่วงเวลาเกิดปมขัดแย้ง" ให้ลูกนั่นเอง ​               ภาพถ่
อ่านเพิ่มเติม